Piotrkowianin, który odzyskał Pamięć rodaków

Poniedziałek, 01 maja 20173
Witalis Zygmunt Zaremba. Urodził się 28 kwietnia 1895 roku w Piotrkowie Trybunalskim na Krakowskim Przedmieściu i ulicy Przedborskiej. Pochodził z rodziny ziemiańskiej, jego ojciec Ezachiel Leon Zaremba syn oficjalisty dworskiego. Dzięki wykształceniu ojca, które zdobył w gimnazjum piotrkowskim dosłużył się stopnia podpułkownika w armii carskiej, co pozwoliło na uzyskanie wysokiej emerytury. Po ukończeniu służby, wysoka emerytura pozwoliła na kształcenie synów. Matka Zygmunta Zaremby, Katarzyna z Hajczewskich wywodziła się z rodziny która brała udział w Powstaniu Styczniowym.
Piotrkowianin, który odzyskał Pamięć rodaków

Jak przekazał we „Wspomnieniach” tow. Zygmunt, poważny wpływ na światopogląd i osobowość wywarł Jego dziadek wuj Adamczewski – uczestnik Powstania Styczniowego.

W okresie dzieciństwa młodego Zaremby nastąpił okres rusyfikacji władz carskich polskiego społeczeństwa, oraz oporu wśród inteligencji w Królestwie Polskim przeciwko rusyfikacyjnej polityce caratu. Stąd w domach polskich , w warunkach ścisłej konspiracji organizowane było nauczanie historii Polski i literatury ojczystej zakazanej przez władze carskie.

Młody Zygmunt, w 1904 roku po zdaniu egzaminu został przyjęty do klasy wstępnej piotrkowskiego gimnazjum rządowego męskiego, od najmłodszych lat otoczony był młodymi wówczas socjalistami.

W domu Zarembów odbywały się spotkania młodzieży gimnazjalnej.

Czołowymi przedstawicielami nurtu Polskiej Partii Socjalistycznej, na tych spotkaniach, byli: Teofil Wojeński – późniejszy działacz Związku Nauczycielstwa Polskiego, , po II wojnie światowej, prezes i naczelny redaktor „Głosu Nauczycielskiego”. Wiktor Pacek – należący do tzw. „Seniorów” bo był studentem uniwersytetu.

Szpotański Tadeusz – publicysta i pedagog, zmarły w 1914 roku  po ucieczce z Pawiaka oraz jego brat Kazimierz Szpotański – pionier przemysłu elektronicznego w Polsce, również Kazimierz Kuczewski. Do tzw. pokolenia średniego należeli: Ewaryst Karyś, Bolesław  Dratwa (zginął w Powstaniu Warszawskim), Marian Bąkowski – wszyscy będący po maturze.

Poziom gimnazjalistów reprezentowali: Nowicki Marian – późniejszy członek Rady Naczelnej P.P.S. Oraz poseł na Sejm RP, Nowicki Wiesław oraz Tadeusz Żarski – późniejszy działacz Komunistyczny, poseł na Sejm RP z ramienia KPP – zamordowany na rozkaz oprawcy Stalina w Związku Radzickim.

Konspirantami byli także – Stanisław i Bronisław Kuczewscy, Tadeusz Puszczyński – serdeczny przyjaciel Grota – Roweckiego a także siostry Bożena i Stefania Czerwińskie.

Od 1 lutego 1905 roku młodzież gimnazjalna rozpoczęła strajk szkolny. Ponieważ w komitecie strajkowym aktywny udział brał brat Zygmunta Leon, również i Zygmunt przystąpił do strajku, rok później wstąpił do Związku Młodzieży Postępowo – Niepodległościowej, pozostającego pod wpływami Polskiej Partii Socjalistycznej. Młodociany radykał nie ukrywał swego wolno myślicielskego stanowiska , co poskutkowało oceną niedostateczną z religii.

Uczestnictwo w strajku 1905 roku i ocena niedostateczna z religii spowodowała,że wraz z innymi uczniami walczącymi o polską szkołę, młody socjalista został relegowany z gimnazjum.

Jak wspomina sam Zaremba;”Bardziej odpowiadało mi przyjęcie od Chrystusa szlachetnych i pięknych elementów jego nauki, które również w życiu współczesnym reprezentował dla mnie socjalizm. Nie doszedłem więc do zasadniczego negowania religii, ale związane z nią obrządki stały się dla mnie obce”.

Usunięci uczniowie, wśród nich Zygmunt Zaremba, podjęli naukę na tajnych kompletach organizowanych przez patriotów nauczycieli, co pozwoliło im podjąć naukę w prywatnej szkole polskiej inż. Jacobsona. Zygmunt Zaremba figurujący pod imieniem Witalisa skończył, lecz bez żadnych sukcesów trzy lata gimnazjum. W klasie czwartej na skutek opuszczania lekcji pozostał na drugi rok. W 1909 roku wraz z bratem Leonem kontynuował naukę w gimnazjum Chrzanowskiego w Warszawie.

Będąc w Warszawie, Zygmunt zaczął się coraz bardziej interesować literaturą socjalistyczną, między innymi te zainteresowania spowodowały że w 1911 roku wstąpił do organizacji Młodzieży Postępowej – Niepodległościowej a niebawem wstąpił do P.P.S. - Frakcji Rewolucyjnej. W szeregach tej partii nie zagrzał miejsca. Ponieważ szybko wszedł w konflikt z Piłsudskim, co skierowało Go w stronę P.P.S. - Opozycji. Była to grupa niepodległościowych socjalistów pod wodzą Feliksa Perla, krytykująca Frakcję za odchodzenie od socjalistycznych pryncypiów. Za tę działalność został aresztowany w 1914 roku, ale wkrótce zwolniono Go z braku dowodów – oskarżający prokurator zginął w zamachu.

Pierwsza wojna światowa rzuciła Zarembę w głąb Rosji, do Charkowa, gdzie w 1915 roku sformalizował swój trzyletni związek z Natalią Lipszycową.

Członek P.P.S. - Opozycja, aktywny w kole P.P.S. Wydziału Prawa na Uniwersytecie w Charkowie (1916 – 1918). Jeden z organizatorów Zjednoczenie Socjalistów Miała to być jednolita organizacja skupiająca wszystkie polskie grupy socjalistyczne na obszarze południowej Rosji. W 1917 roku, został członkiem Komitetu Robotniczego P.P.S. W Rosji. Współpracował z Tadeuszem Szturm de Sztremem organizując Odziały Lotne Wojska Polskiego nawiązujących do tradycji Organizacji Bojowej P.P.S.

W 1918 roku wrócił do Kraju, gdzie w Warszawie bierze udział w organizowaniu wsparcia dla Rządu Ignacego Daszyńskiego, biorąc czynny udział w życiu Partii. 

Jako jeden z przywódców Polskiej Partii Socjalistycznej, przez cały czas w okresie II Rzeczypospolitej Z. Zaremba należał do kierownictwa Partii

W 1922 roku uzyskał mandat poselski, który piastował do 1935 roku.

Na XVI Kongresie w Krakowie postulował zwiększenie wpływów partii w samorządach terytorialnych, gdzie aktywnie działał będąc radnym Miasta Warszawy Był również gorącym zwolennikiem robotniczego ruchu spółdzielczego. W latach 1921 – 1924 przewodniczył Związkowi Związku Robotniczych Spółdzielni Spożywców.

W przewrocie majowym poparł Józefa Piłsudskiego.

W 1937 roku został członkiem Rady Naczelnej i Centralnego Komitetu Wykonawczego P.P.S..

W czasie obchodów pierwszomajowych, Święta Klasy Robotniczej, zwykle przybywał do Piotrkowa gdzie przemawiał z okna Hotelu Krakowskiego na Placu Kościuszki.

Obok funkcji partyjnych, był szefem Zespołu Czasopism P.P.S. - „Robotnik”, „Dziennik Ludowy”, „Tydzień Robotnika”, „Chłopska Prawda”, „Głos Kobiet”, „Światło”.

Gdy Rzesza Niemiecka zaatakowała Polskę, Zaremba znów stanął w pierwszym szeregu aktywistów, broniąc niepodległości Polski. Już we wrześniu 1939 roku, u boku Prezydenta Warszawy Stefana Starzyńskiego  był współorganizatorem Robotniczych Batalionów Obrony

Warszawy biorąc czynny udział w obronie stolicy, za co został odznaczony Krzyżem Walecznych

W październiku 1939 roku P.P.S. powołała konspiracyjną organizację – Ruch Mas Pracujących Miast i Wsi, bardziej znany jako P.P.S. WRN, a wśród trzyosobowego kierownictwa Z. Zaremba, od lipca 1944 roku pełnił funkcję przewodniczącego.

W działalności konspiracyjnej przyjmował pseudonimy : „Czajkowski”, „Marcin”, „Wit Smrek”, „Andrzej Czarski”.

W 1940 roku P.P.S. WRN podporządkowała się Komendzie Z.W.Z.

Wspólnie z Ludwikiem Miłkowskim był autorem „Program Polski Ludowej”, stanowiący najbardziej zwarty program P.P.S. WRN,  dla Polski powojennej.

Od października 1939 roku To. Zaremba wydawał konspiracyjne pismo „Informator”.

Z ramienia P.P.S. WRN wraz Kazimierzem Pużakiem wszedł do Rady Jedności Narodowej – Parlamentu Polski Podziemnej, zostając również Delegatem Rządu na Kraj.

Brał  czynny udział w Powstaniu Warszawskim, w Śródmieściu, gdzie był odpowiedzialny za zorganizowanie prasy powstańczej. Był jednym z organizatorów apeli do działaczy Lewicy Wielkiej Brytanii o wsparcie dla Powstania.

Aktywnie uczestniczył w pracach Rady Jedności Narodowej.

Po Powstaniu Warszawskim Z .Zaremba wraz z Pużakiem byli organizatorami Posiedzenia Delegatury Rządu na Kraj w Piotrkowie u o. o. Bernardynów na którym omawiano sprawy związane z powstaniem Rządu Lubelskiego.

W styczniu 1945 roku Zaremba  ( p. s. Ostoja ) jako pełnomocnik Centralnego Komitetu Wykonawczego P.P.S. wydał okólnik nawołujący do bojkotu tzw. Lubelskiej P.P.S..

Na początku 1946 roku tow. Zygmunt w obawie przed aresztowaniem, pod zmienionym nazwiskiem,  opuścił Polskę udając się do Francji. Tam też objął przewodnictwo Rady Centralnej P.P.S. , którą to funkcję pełnił aż do śmierci, tj. 1967 roku. Był też założycielem i przewodniczącym Międzynarodowego Biura Socjalistycznego. Do 1964 roku stał na czele Socjalistycznej Unii Europy Wschodniej.

W latach 1954 - 59 wydawał w Paryżu kwartalnik „Światło”a w latach 1960 – 1966 „Drogę” jako organy prasy emigracyjnej. Zamieszczał artykuły publicystyczne w wielu czasopismach m.in. „Biały Orzeł”, „Kultura”.Nie będąc historykiem napisał szereg prac do których należy zaliczyć: „Wojna i Konspiracja”(1957) a przed wojną - „P.P.S. w Polsce Niepodległej”(1934). Do dalszych pozycji wydanych przez Zygmunta Zarembę należy zaliczyć „Socjalizm, Marksizm, Komunizm” (1958), „Obrona Warszawy”, „Wrzesień 1939” (1941), „Powstanie Sierpniowe”, „Sześćdziesiąt lat pracy P.P.S. „(1961) i wiersze „Wspomnienia Pokolenie Przełomu” (1983).

Tak 5 października 1967 roku w Sceaux pod Paryżem, żegnali przyjaciele tow. Zygmunta Zaremby na emigracji politycznej współpracujący z socjalistami i socjaldemokratami zachodnimi:

”Ideały socjalizmu demokratycznego były dla niego wszystkim, ale nie zdołały Mu przesłonić Polski, ani człowieka w Niej żyjącego. Jego przekonanie o nieodzowności przemian i ewolucji w stosunkach społecznych i politycznych płynęły z głębokiego i humanistycznego pojmowania dziejów . Stąd może Jego głębia analizy i sugestywność wnioskowania. Nigdy nie utożsamiał swoich przemian, które On tylko formułował a które określały stanowisko nie tylko Jego własne, ale i Jego współpracowników. Nic dziwnego że rola Jego w życiu polskiego socjalizmu jest nieprzemijająca. Był teoretykiem i krytykiem komunizmu na skalę międzynarodową”.

 

Opracował

Bogdan Chrzanowski

Przewodniczący OKR Polskiej Partii Socjalistycznej w Piotrkowie Trybunalskim.

POLECAMY


Zainteresował temat?

3

3


Komentarze (3)

Zaloguj się: FacebookGoogleKonto ePiotrkow.pl
loading
Portal epiotrkow.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść wypowiedzi zamieszczanych przez użytkowników. Osoby komentujące czynią to na swoją odpowiedzialność karną lub cywilną.

Starik ~Starik (Gość)02.05.2017 20:17

O ile mi wiadomo Zarembowie mieszkali na Świerczowskiej w majątku, który rozpościerał się od "kolejki" do okolic numeru 20. Majątek ten, z 7 stawami chodowlanymi, opisany jest m. In. przez dr. Tennenbauma.

10


Piotrkowianin Piotrkowianinranga01.05.2017 21:46

Cytuję:
Urodził się 28 kwietnia 1895 roku w Piotrkowie Trybunalskim na Krakowskim Przedmieściu i ulicy Przedborskiej.

Urodził się na ulicy, a nawet na dwóch? Ciekawe rzeczy piszecie...

41


reklama

Materiał KWW Z SERCEM DLA PIOTRKOWA

reklama

Społeczność

Doceniamy za wyłączenie AdBlocka na naszym portalu. Postaramy się, aby reklamy nie zakłócały przeglądania strony. Jeśli jakaś reklama lub umiejscowienie jej spowoduje dyskomfort prosimy, poinformuj nas o tym!

Życzymy miłego przeglądania naszej strony!

zamknij komunikat